หมอพร้อม! กับการพัฒนา Digital Transformation
หมอพร้อมเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาและเชื่อมโยงข้อมูลสุขภาพของประชาชน ที่นำไปสู่ Digital Health Platform อย่างเต็มรูปแบบ
ระบบ “หมอพร้อม” เริ่มต้นพัฒนาเมื่อเดือนมกราคม 2564 เพื่อให้สอดคล้องกับแผนการฉีดวัคซีนเข็มแรก โดยได้รับการสนับสนุนการพัฒนาระบบจากทั้งภาครัฐและเอกชนในการพัฒนาระบบ เชื่อมโยงข้อมูลพื้นฐานของประชาชน การพิจารณาความปลอดภัยของข้อมูล และส่วนที่เกี่ยวข้องอื่นๆ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ประชาชนมีข้อมูลการฉีดวัคซีนของตนเอง รวมถึงมีระบบที่ช่วยลดภาระในการบันทึกข้อมูลการฉีดวัคซีนของบุคลากรทางการแพทย์โดยการเชื่อมโยงกับระบบสารสนเทศของของโรงพยาบาลต่างๆ (Hospital Information System: HIS) และเพื่อให้มีระบบกำกับติดตามที่กระทรวงสาธารณสุขสามารถนำข้อมูลไปเพื่อวิเคราะห์และพัฒนาระบบต่อไป
ทำไม? ต้อง “หมอพร้อม”หมอพร้อมพัฒนามาจาก Line Official Account “MOPH Connect” มีผู้ลงทะเบียนใช้งานประมาณ 300,000 คน ต่อมากระทรวงสาธารณสุขได้ร่วมกับบริษัท LINE คอร์เปอเรชั่น ธนาคารไทยพาณิชย์ และธนาคารกสิกรไทยในการร่วมกันวางแผนทางการตลาดโดยทีมผู้เชี่ยวชาญ นำสู่การเสนอชื่อระบบเพื่อทดแทน MOPH Connect โดยมติที่ประชุมเห็นชอบให้ใช้ชื่อ “หมอพร้อม”
กรอบการพัฒนาระบบหมอพร้อม ระบบหมอพร้อมพัฒนาระบบให้สามารถส่งข้อมูลที่มีการบันทึกจากสถานพยาบาลเข้าสู่ระบบฐานข้อมูลกลาง ซึ่งข้อมูลที่อยู่ฐานข้อมูลถูกนำไปประมวลเพื่อแสดงผลในรูปแบบ Dash Board และการทำ Data Analytic รวมถึงเชื่อมต่อข้อมูลกับ “หมอพร้อม Line Official Account (Line OA)” และ “แอปพลิเคชัน หมอพร้อม” ซึ่งนอกจากหมอพร้อมแล้ว ยังมีการพัฒนา “หมอพร้อม Station” สำหรับคลินิกเวชกรรม/คลินิกทันตกรรม/คลินิกเทคนิคการแพทย์/ร้านยา/โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ซึ่งมีฟังก์ชันสำคัญเช่น แจ้งเตือนนัด การออกใบรับรองแพทย์หรือใบสั่งยาดิจิทัล ระบบ Telemedicine/Tele pharmacy/Tele-Medical Labs ระบบแสดงข้อมูลสุขภาพของประชาชน ฯลฯ ซึ่งข้อมูลจะถูกบันทึกโดยเจ้าหน้าที่ผู้ให้บริการ มีคลินิก/ร้านขายยา/คลินิกเทคนิคการแพทย์เข้าร่วม 8,900 แห่ง
ปัจจุบันมีจำนวนผู้ใช้งาน “หมอพร้อม” รวมทั้งสิ้น 28.1 ล้านคน แบ่งเป็น Line OA 7.8 ล้านคน แอปพลิเคชันหมอพร้อม 14.1 ล้านคน และใช้งานทั้งสองระบบ 6.2 ล้านคน
ผลการดำเนินงาน จากการติดตามผลการใช้งานระบบหมอพร้อม (หมอพร้อม Line OA/แอปพลิเคชันหมอพร้อม/หมอพร้อม Station) ทำให้ทราบข้อมูลสำคัญทั้งจำนวนการฉีดวัคซีนสะสม การติดตามอาการไม่พึงประสงค์จากการฉีดวัคซีน การบันทึกข้อมูลการตรวจหาเชื้อโควิด 19 ซึ่งจากข้อมูลที่แสดงสามารถนำไปใช้ในการวิเคราะห์และนำผลการวิเคราะห์ไปสู่การปรับระบบการดำเนินงาน
จากหมอพร้อม…สู่การต่อยอดที่แผ่กว้างขึ้น จากการพัฒนาและปรับปรุงระบบหมอพร้อมอย่างต่อเนื่อง ทำให้เกิดระบบใหม่ขึ้นมาโดยมีระบบที่สำคัญคือ
- “หมอพร้อม Chat Bot” เพื่อต่อยอดจากระบบ Call Center ซึ่งไม่ครอบคลุมผู้ใช้งานที่เพิ่มขึ้น โดยมีการรวบรวมคำถามที่พบบ่อยนำสู่การสร้างระบบ Chat Bot แบ่งการพัฒนาเป็น 3 ระยะคือ ระยะที่ 1 พัฒนาการให้ข้อมูลเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนโควิด 19 และปัญหาการใช้งานหมอพร้อม Line OA/แอปพลิเคชันหมอพร้อม ระยะที่ 2 สร้างแบบประเมินความเสี่ยงด้วยตนเองสำหรับผู้ติดเชื้อวิด 19 ระยะที่ 3 แบบประเมินสุขภาพจิต (อยู่ระหว่างการดำเนินงาน) ซึ่งจากสถิติการใช้งานพบว่า มีผู้ใช้งาน 7 ล้านคน มีจำนวนคำถาม 6.7 ล้านข้อความ โดย 3 อันดับแรก เป็นข้อมูลโควิด 19 ใบรับรองการฉีดวัคซีน และการตรวจโควิด 19 ตามลำดับ
- ระบบ “หมอพร้อม Home Isolation” เป็นระบบที่พัฒนาขึ้นเพื่อให้หน่วยบริการใช้ติดตามอาการและการดูแลตนเองที่บ้านของผู้ป่วยที่กักตัวที่บ้าน เริ่มนำร่องการใช้งานในเขตบริการสุขภาพที่ 8 ปัจจุบันมีหน่วยบริการเข้าร่วมจำนวน 231 แห่ง มีจำนวนการบันทึกข้อมูลรับผู้ป่วยเข้าระบบ 46,436 ราย และอยู่ในกระบวนการดูแลในระบบจำนวน 15,196 ราย
- ระบบการออกใบรับรองแพทย์ดิจิทัล ผู้ใช้งานสามารถขอใบรับรองแพทย์ในหมอพร้อม และเจ้าหน้าที่ทำการบันทึกข้อมูลในระบบสารสนเทศของโรงพยาบาล (HIS) หรือระบบหมอพร้อม Station มีรับรองเอกสารโดยใช้ Digital Signature ปัจจุบันมีการออกใบรับรองแพทย์ดิจิทัลแล้วจำนวน 85,375 ใบ โดยมีโรงพยาบาลเข้าร่วมจำนวน 1,026 แห่ง
- การเผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับโควิด 19 จัดทำเนื้อหาโดยสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) ส่งผ่านหมอพร้อมเพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการฉีดวัคซีนโควิด 19 และการปฏิบัติต่างๆ โดย 5 อันดับแรกของชิ้นงานที่มีการเปิดอ่านมากที่สุด ถูกเปิดอ่านมากกว่าชิ้นงานละ 6 ล้านครั้งรวมถึงอัตราการเปิดอ่านสูงสุดถึง 83%
ก้าวต่อไปของหมอพร้อม (แผนการดำเนินงานในระยะถัดไป) จากการดำเนินงานระบบหมอพร้อมที่ได้รับการตอบรับในภาพรวมที่ดีจากประชาชน จึงมีแผนในการพัฒนาต่อเนื่อง โดยมีการสำรวจความคิดเห็นจากการใช้งานหมอพร้อม Line OA พบว่าผู้ใช้งานมีความพึงพอใจมาก 72% มีการนำข้อมูลการสำรวจไปใช้ปรับปรุงการดำเนินงาน เช่น การปรับช่วงเวลาในการส่งข้อมูลให้สอดคล้องกับข้อคิดเห็นของผู้ใช้งาน โดยผลจากการสำรวจเนื้อหาที่ต้องการจาก Line OA พบว่าส่วนใหญ่ต้องการข้อมูลวัคซีนและการป้องกันเชื้อโควิด 19 สิทธิประโยชน์การรักษาพยาบาล รวมถึงการข้อมูลการดูแลสุขภาพของตนเอง รวมถึงประเด็นบริการที่ประชาชนต้องการจากหมอพร้อม Line OA เป็นส่วนใหญ่ เช่น การตรวจสอบสิทธิการรักษาพยาบาล การแจ้งเตือนการนัดหมาย ข้อมูลสุขภาพต่างๆ
จากข้อคิดเห็นของประชาชน ทำให้เกิดแผนการพัฒนาหมอพร้อม เช่น การปรับปรุงหน้าจอการใช้งานหมอพร้อม
การแสดงข้อมูล/ประวัติ/สิทธิการรักษาพยาบาล/ข้อมูลการแพ้ยาหรือการตรวจวินิจฉัยต่างๆ จนถึงระบบการนัดหมาย ระบบ Tele Medicine หรือระบบชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์ (e-Payment) นำสู่การเชื่อมโยงข้อมูลกับแอปพลิเคชันทั้งภายใน/นอกกระทรวงสาธารณสุขและเกิดระบบใหม่ๆ ขึ้นในอนาคต เช่น การเคลมกับบริษัทประกันภัย
บทเรียนจากหมอพร้อม จากจุดเริ่มต้นของการพัฒนาหมอพร้อมมาจนถึงปัจจุบัน บทเรียนสำคัญที่ทำให้หมอพร้อมประสบความสำเร็จแบ่งออกเป็น 3 ส่วนคือ (1) การกำหนดวัตถุประสงค์และออกแบบบริการที่ชัดเจน (2) การดำเนินงานโดยคำนึงถึงความสอดคล้องกับกฎหมาย/กฎระเบียบต่างๆ เพื่อให้มีการดำเนินการอย่างรัดกุม (3) การนำเทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้ให้เหมาะสมกับบริบทของประเทศไทย นำสู่การขยายผลไปยังส่วนอื่นๆ ต่อไป และหากมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจะเกิดเชื่อมโยงข้อมูลจากทั้งประชาชน หน่วยบริการ รวมถึงหน่วยงานรัฐ/เอกชนอื่นๆ ผ่านหมอพร้อม และนำสู่การเป็น Digital Health Platform อย่างเต็มรูปแบบในอนาคต
ผู้ถอดบทเรียน สุทธิพงศ์ คงชุม นักวิชาการคอมพิวเตอร์
โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ
