ในปัจจุบัน คำว่า Wellness มีปรากฏให้เห็นเคียงคู่กับคำว่า Health มากขึ้นเรื่อย ๆ บทความนี้จะพาผู้อ่านขึ้น Time Machine ไปสำรวจอนาคตสุขภาพแลสุขภาวะในอีก 10 ปีข้างหน้า รวมทั้งการสำรวจแง่มุมต่างๆ ของ Health and Wellness ให้ดียิ่งขึ้นผ่านมุมมองของนักอนาคตศาสตร์ นักธุรกิจ และแพทย์
Session 1 : Foresight and Futures of Health and Wellness in Thailand 2023
โดย วิพัตรา โตเต็มโชคชัยการ (ศูนย์วิจัยอนาคตศึกษาฟิวเจอรเ์ทลส์ แล็บ)
ในสถานการณ์ปัจจุบัน ประเทศไทยเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงหลายด้านที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ ไม่ว่าจะเป็นโครงสร้างประชากรที่มีผู้สูงอายุมากขึ้น มลพิษทางสิ่งแวดล้อม ความสามารถในการเข้าถึงระบบริการสุขภาพ และเทคโนโลยีใหม่ๆ ที่เข้ามามีบทบาท เช่น Medical AI, Genetic Testings เป็นต้น โดยทีมวิจัยได้นำสัญญาณการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ มาวิเคราะห์ร่วมกับ Megatrend ของโลก และปัจจัยขับเคลื่อนสำคัญ เกิดเป็นภาพอนาคตที่ฉายออกมาเป็น 5 ฉากทัศน์สำคัญ ซึ่งอาจเปรียบกับแสงของท้องฟ้าในช่วงเวลาต่างๆ ได้ดังนี้
- The Dusk of Healthcare สิ้นแสงสาธารณสุข เป็นฉากทัศน์ที่แสดงถึงความถดถอยของระบบสุขภาพที่ขาดเสถียรภาพและเปราะบาง เกิดความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงการดูแลสุขภาพอย่างรุนแรง
- Public Health Meridian ระบบสุขภาพทั่วหล้า เป็นฉากทัศน์ที่แสดงถึงการกำหนดนโยบายส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคจากภาครัฐ มีการถอดบทเรียนในอดีตเพื่อพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน และริเริ่มเกิดความร่วมมือระดับพหุภาคี
- MedTech Twillight ค่ำคืนการแพทย์ขั้นสูง เป็นฉากทัศน์ที่แสดงถึงความก้าวหน้าของเทคโนโลยีการแพทย์ขั้นสูง และให้ความสำคัญกับการวิจัย และพัฒนาความรู้อย่างต่อเนื่อง แต่การเข้าถึงระบบบริการการแพทย์ยังมีความกระจุกตัวอยู่ภายในเมืองใหญ่
- Dawn of Wellness รุ่งอรุณสุขภาวะ เป็นฉากทัศน์ที่แสดงถึงการพัฒนาทางด้านโครงสร้างพื้นฐานที่ส่งเสริมสุขภาวะที่ดี มีการส่งเสริมให้ผู้ประกอบการวิสาหกิจขนาดกลาง และขนาดย่อมนำภูมิปัญญาการดูแลสุขภาพมาต่อยอดธุรกิจ
- Zenith of Self-care สุขภาพสุขสมบูรณ์ เป็นฉากทัศน์ที่ดีที่สุด แสดงถึงการกระจายศูนย์กลางของระบบสุขภาพโดยอาศัยเทคโนโลยี และนวัตกรรม มีความร่วมมือจากภาครัฐและเอกชนในการขับเคลื่อนระบบสุขภาพ
ซึ่ง 6 ปัจจัยสำคัญที่เป็นตัวกำหนดภาพอนาคตข้างต้น ได้แก่
- Health actualization การตื่นรู้ด้านสุขภาพ
- Proactive public health system ระบบสาธารณสุขเชิงรุก
- Public health crises and response การตอบสนองต่อวิกฤตการณ์สาธารณสุข
- Healthy space and wellness design การออกแบบพื้นที่เพื่อสุขภาพ และสุขภาวะ
- Healthcare advancement ความก้าวหน้าด้านการดูแลสุขภาพ
- Personalized healthcare การดูแลสุขภาพแบบจำเพาะรายบุคคล
โดยต้องอาศัยความร่วมมือจากหลากหลายภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็นภาครัฐ ภาคเอกชน ชุมชน และประชาชน ที่ต้องพร้อมสำหรับการเปลี่ยนแปลงร่วมกันจึงจะสามารถสร้างฉากทัศน์ที่ดีได้ในอีก 10 ปีข้างหน้า
Session 2 : Health & Wellness Tourism
โดย วริวรรณ์ วิทยฐานกรณ์ (โรงแรมนีรารีทรีท)
จากการศึกษาของ Global Wellness Institute ในปี 2019-2022 พบว่า ประเทศไทยมีขนาดเศรษฐกิจด้านสุขภาวะ (Wellness economy) 29,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ จัดเป็นอันดับที่ 24 จาก 218 ประเทศทั่วโลก และอันดับที่ 9 จาก 45 ในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิค ในฐานะนักธุรกิจภาคเอกชน คุณวริวรรณ์มองเห็นโอกาสธุรกิจ Wellness จึงมีความมุ่งมั่นตั้งใจที่จะสร้าง “สถานให้บริการทางสุขภาพทางเลือก นอกเหนือจากคลินิคและโรงพยาบาล” จึงสร้างธุรกิจโรงแรมที่เน้นการสร้างสุขภาวะที่ดี (Wellness) ผ่านกิจกรรมสร้างสรรค์ต่างๆ เช่น ธรรมชาติบำบัด ศิลปะบำบัด เป็นต้น เพื่อมุ่งเน้นให้ผู้เข้าพักเรียนรู้และปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตที่มุ่งสู่การสร้างสุขภาวะที่ดี และคาดหวังว่าภาคเอกชนจะมีส่วนช่วยผลักดัน Wellness tourism ให้พัฒนามากขึ้น ก่อนจบด้วยคำแนะนำในการสร้างสุขภาพดีในองค์รวมรายบุคคล 3 ข้อ คือ
- มีสุขภาพที่ดีทั้งกายและใจ โดยประเมินจากการออกกำลังกาย การทานอาหารที่มีประโยชน์ การนอนหลับอย่างเพียงพอ การมีสติและสมาธิ การหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงด้านสุขภาพ และการตรวจสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ
- มีสัมพันธภาพที่ดี
- มีความสำเร็จในหน้าที่การงานระดับหนึ่ง
Session 3 แบ่งปันประสบการณ์เส้นทาง Wellness
พญ.กอบกาญจน์ ชุณหสวัสดิกลุ (รพ.วิมุต)
เริ่มต้นจากนิยามของคำว่า Health and Wellness “Wellness หมายถึง การดูแลสุขภาพ และการดำเนินชีวิตอย่างมุ่งมั่นเพื่อนำไปสู่สุขภาพดีในองค์รวม” ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับหลายด้านในชีวิต เช่น Physical , Emotional, Spiritual, Social Financial, Environmental และอื่นๆ จะเห็นได้ว่า Wellness ให้นิยามของการดูแลสุขภาพที่ครอบคลุมกว้างกว่าคำนิยามของ Health ที่มุ่งเน้นภาวะสมบูรณ์ทางร่างกาย จิตใจ และสุขภาวะทางสังคม และ Well-being ที่มุ่งเน้นเพียงภาวะปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ1
อาจารย์ได้แบ่งปันประสบการณ์ชีวิต และเส้นทางการทำงานด้าน Wellness มาตลอด 30 ปี โดยยึดหลัก “ลงมือทำให้เห็นผลจริง” พร้อมชวนคิดว่า “การรักษาแผนปัจจุบันคือทางเลือกเดียวในการรักษาของคนไข้หรือไม่” จากนั้นจึงพาเราไปสำรวจกับแพทย์ทางเลือกต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นธรรมชาติบำบัด ศิลปะบำบัด ดนตรีบำบัด ไทชิบำบัด และอื่น ๆ อีกมากมาย ในท้ายที่สุด อาจารย์ก็ไม่ลืมที่จะเชิญชวนให้บุคคลากรทางการแพทย์ที่ทุ่มเทเวลาให้กับการดูแลผู้ป่วยหันมาใส่ใจ Wellness ของตนเองเช่นกัน
ถอดความ และสรุป โดย นศพ. นภัสสร ไกรวิศิษฏ์กุล
- phelia Yeung, Katherine Johnston. The Global Wellness Economy: THAILAND
[Internet]. 2022 Sep [cited 2024 Mar 14]. Available from: https://globalwellnessinstitute.org/wp-content/uploads/2022/09/2022GWI_Country-RankingsThailand_FINAL.pdf
