ปัจจุบันโลกเรากำลังอยู่ในยุคที่เรียกว่ายุค VUCA ซึ่งเป็นยุคที่มีแต่ความผันผวนและเปลี่ยนแปลงไปไวอย่างรวดเร็วมาก โดย VUCA นั้นย่อมาจาก Volatility ความผันผวน, U-Uncertainty มีความไม่แน่นอน, C-Complexity มีความซับซ้อน, A-Ambiguity มีความคลุมเครือ ส่งผลกระทบต่อการทำงานในทุกอาชีพ พยาบาลวิชาชีพเองก็เป็นหนึ่งในอาชีพที่ได้รับผลกระทบเช่นกัน หลาย ๆท่านอาจจะเห็นได้จากภาระงานที่เพิ่มมากขึ้น จำนวนบุคลากรที่ไม่เพียงพอ จำนวนผู้ป่วยที่เพิ่มขึ้นจนล้นเตียง ทำให้พยาบาลทุกท่านต้องประสบกับความเหนื่อยล้า
หากเรามองไปข้างหน้า จะยิ่งค้นพบว่ามีปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อระบบสุขภาพของประเทศไทยที่เราไม่สามารถมองผ่านได้เลย 3 ปัจจัย ได้แก่
- สังคมผู้สูงอายุ: ประเทศไทยเราจะเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มตัวภายในปี 2578 ด้วยอัตราการเกิดใหม่ที่ลดลง การแพทย์ที่มีความก้าวหน้าส่งผลให้มนุษย์อายุยืนมากขึ้น ส่งเสริมให้มนุษย์ต้องดึงศักยภาพในการทำงานให้เต็มที่มากขึ้น
- ความเป็นสังคมเมือง และขยายตัวของเมืองมากขึ้น: ประชากรในประเทศจะอยู่แยกกันเป็นครอบครัวเดี่ยวมากขึ้น
- ผลกระทบจากวิกฤตที่เคยเกิดขึ้น: จากเหตุการณ์ที่เป็นวิกฤตที่เกิดขึ้นนั้น จะส่งผลกระทบทำให้เกิดปัญหาในระยะยาว
จากปัจจัยเหล่านี้ส่งผลให้เกิดระบบสุขภาพใกล้บ้าน ที่จะมีความสำคัญในระบบสุขภาพของประเทศไทยยิ่งขึ้น โดยเฉพาะโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต) เนื่องจากเป็นสถานพยาบาลที่มีความใกล้ชิดกับชุมชนมากที่สุด ดังนั้นกระบวนการในการดูผู้ป่วยจำเป็นต้องเปลี่ยนกระบวนการคิด โดยหากเรามองในมุมมองของวิชาชีพพยาบาล การพยาบาลนั้นเดิมทีอาจเป็นเพียงการพยาบาลผู้ป่วยเพื่อให้หายจากโรคภัยไข้เจ็บ แต่วันนี้ไม่เพียงพอเสียแล้ว เพราะสุขภาพนั้นมีมากกว่าสุขทางร่างกาย แต่เราต้องมองถึงเศรษฐกิจ สังคม และความเป็นอยู่ของผู้ป่วย ด้วย พยาบาลจึงมีส่วนสำคัญที่จะช่วยเชื่อมโยงสิ่งเหล่านี้มาให้เชื่อมต่อกันได้ เนื่องจากทุกมิตินั้นมีความเชื่อมโยงซึ่งกันและกัน ไม่สามารถแยกออกจากกันได้ ดังนั้นการนำแนวคิดการตลาดมาบูรณาการร่วมกับการพยาบาล จะทำให้งานการพยาบาลนั้นสามารถพัฒนาต่อยอด และตอบโจทย์ในทุกมิติของสุขภาพได้
แนวทางการประยุกต์ใช้แนวคิดการตลาดบูรณาการร่วมกับงานพยาบาลเพื่อดูแลผู้ป่วย
- มองภาพว่าทุกสิ่งนั้นเชื่อมโยงกัน
- ตระหนักว่าการทำสิ่งหนึ่งย่อมส่งผลกระทบต่อสิ่งหนึ่ง แต่หากไม่ทำอะไรเลย ก็ย่อมไม่เกิดการเปลี่ยนแปลง
- สุขภาพคือการถักทอ การพยาบาลจึงเป็นการสานพลังการประสานชุมชนและผสานพลังร่วมกัน เพื่อให้เกิดพลังใหม่ งานที่ทำก็จะประสบความสำเร็จ
- การตลาดนั้นคือการทำกระทำที่ต้องทำกับคน สร้างความพึงพอใจให้กับผู้รับบริการ เราจึงจำเป็นต้องเข้าใจความต้องการของผู้รับบริการ เป้าหมายในการทำงาน ถ้าเราเข้าใจว่าเราทำไปทำไม เราจึงจะพบกับความสำเร็จ
- การที่จะเริ่มทำอะไรใหม่ๆ เราต้องวิเคราะห์หาโอกาสและช่องว่างในการดูแลผู้ป่วย
- ต้องมีทีมงานในการช่วยทำงานให้ประสบความสำเร็จ
- บริหารจัดการงานที่ทำให้มีคุณภาพ
- เชื่อมโยงกับหน่วยงาน องค์กร และชุมชน ในการพัฒนาดูแลสุขภาพของผู้ป่วย
- สร้างเอกลักษณ์ให้กับงานของตนเอง จะทำให้เรามีความแตกต่างจากผู้อื่นและคู่แข่ง
- ตั้งวิสัยทัศน์ พร้อมทั้งเอาแนวคิดเชิงระบบ และคุณภาพเข้าไปประกอบด้วย
โดยผลลัพธ์ที่เราจะได้นั้น คือ ทำให้เราสามารถให้บริการผู้ป่วยได้ตรงจุด ผู้ป่วยรู้จะรับรู้ได้ว่าเขามีที่ปรึกษา ได้รับบริการที่ตรงใจผู้ป่วย และบุคลากรนั้นจะมีมาตรฐานในการดูแลผู้ป่วย
“การเข้าใจตนเองนั้นสำคัญที่สุด”
ตัวอย่างการใช้แนวคิดการตลาดมาบูรณาการร่วมกับงานพยาบาลเพื่อดูแลผู้ป่วย
- การพัฒนาการดูแลผู้ป่วยร่วมกับการท่องเที่ยว
- การพัฒนาสังคมผู้สูงวัย โดยเตรียมความพร้อมตั้งแต่เกิด เพื่อให้เมื่อถึงเวลาเป็นผู้สูงอายุที่มีคุณภาพ ผ่านการร่วมมือกันของชุมชน
- การดึงภาคการเกษตรมาเรียนรู้ร่วมกันจนเกิดเป็นการเพิ่มรายได้ให้กับชุมชน เช่น ประเด็นการบริโภคผักปลอดสารพิษ
- การมีคลินิกพยาบาลที่เน้นการดูแลผู้ป่วยแบบครบวงจร และผู้ป่วยเฉพาะกลุ่มโรค
ในการทำงานพยาบาลนั้น เราสามารถดึงการตลาดเข้ามาบูรณาการเพื่อพัฒนางานในการดูแลผู้ป่วยให้มีประสิทธิภาพ และมีคุณภาพมากขึ้น เพราะจะช่วยส่งเสริม และปิดช่องโหว่ที่งานพยาบาลนั้นอาจจะยังไปไม่ถึงได้ และจงทำงานภายใต้จริยธรรมวิชาชีพเพื่อให้คงไว้ซึ่งวิชาชีพพยาบาล
บรรณสรณ์ เตชะจำเริญสุข
ผู้เรียบเรียง
