การบริบาลเพื่อคุณภาพชีวิตระยะท้าย (Hospice care)
เป็น “การให้การดูแลรักษาแบบประคับประคอง (Palliative care) แก่ผู้ป่วยในระยะท้ายของชีวิตโดยทีมสหสาขาวิชาชีพในสถานที่และสิ่งแวดล้อมที่มีการจัดไว้อย่างเหมาะสมด้วยจุดมุ่งหมายเพื่อบรรเทาความทุกข์ทรมานและสร้างเสริมคุณภาพชีวิตทางสุขภาพของผู้ป่วยและครอบครัวครอบคลุมช่วงระยะท้ายของชีวิต (Terminal phase) รวมถึงในช่วงเวลาระยะแรกภายหลังการเสียชีวิตของผู้ป่วย (Bereavement phase)”
กรอบแนวคิดของการบริบาลเพื่อคุณภาพชีวิตระยะท้ายในบริบทของระบบการดูแลสุขภาพของไทย
การดูแลผู้ป่วยระยะท้าย สิ่งสำคัญคือการค้นหาความต้องการที่แท้จริงของผู้ป่วยระยะท้าย ถึงแม้ว่าการพูดคุยจะเป็นวิธีการที่เป็นธรรมชาติ แต่บางครั้งผู้ป่วยก็ไม่พร้อมที่จะพูด วิธีที่น่าสนใจในการนำมาใช้ค้นหาความต้องการดังกล่าว คือการ “คุยผ่านภาพ” ที่เป็นการเปิดโอกาสให้ผู้ป่วยระลึกถึงเรื่องราวในอดีตและบอกเล่าความต้องการที่แท้จริงได้ และทำให้ผู้ป่วยพร้อมเตรียมพร้อมที่จะจากไป
ประเด็นสำคัญในการดูแลผู้ป่วย end of life ให้บรรลุเป้าหมาย คือ
1) ในการดูแลผู้ป่วยในโรงพยาบาล ประกอบด้วย (1) เราต้องมองเห็นภาพตั้งแต่การวางแผนการรักษา (2) มีการประเมินความพร้อมของญาติหรือผู้ดูแล และ (3) ให้การสนับสนุนในเรื่องต่างๆ เช่น ยา เครื่องมือแพทย์และอุปกรณที่จำเป็น ช่องทางติดต่อ ช่องทางเร่งด่วน ค่าตอบแทนผู้ดูแล
2) ระบบการส่งต่อที่สำคัญ เช่น ระบบส่งต่อข้อมูล การส่งตัวผู้ป่วย และระบบการส่งข้อมูลกลับ เป็นต้น
3) บ้าน ครอบครัว และชุมชน มีองค์ประกอบสำคัญ คือ (1) มาตรฐานการดูแลผู้ป่วยที่บ้าน (2) ระบบการติดตามผู้ป่วยและผู้ดูแล (3) การเข้าถึงและการนำยาไปใช้ที่บ้าน (4) การจัดการวัสดุ ของเสีย ยา และข้อมูลสำคัญอื่นๆ เช่น ข้อมูลสำหรับจัดการเมื่อมีการเสียชีวิตที่บ้าน
4) การมีส่วนร่วมของภาคเครือข่าย เช่น อบต. ที่มีส่วนช่วยในการจัดการขยะ ตำรวจที่ช่วยจัดการเมื่อผู้ป่วยเสียชีวิตที่บ้าน เป็นต้น ซึ่งหน่วยงานต่างๆ เหล่านี้จะต้องได้รับการพัฒนา เพื่อให้เกิดการบูรณาการในทุกภาคส่วน เกิดผลทำให้ผู้ป่วยระยะท้ายได้รับการดูแลที่ดีที่สุด รวมทั้งทำให้ “ผู้ป่วยอยู่ให้ดีที่สุด จนถึงวันสุดท้ายที่เขาจากไป”
